Telefon, klucze, portfel i dokumenty… Kiedyś bez tych przedmiotów nikt nie wyszedłby z domu do pracy czy na spotkanie towarzyskie, a dziś dzięki rozwojowi technologii ta lista ogranicza się do dwóch pierwszych pozycji. Płatność zbliżeniowa, czy za pomocą BLIK’a, w praktycznie każdym miejscu i za każdą usługę, pożegnała konieczność noszenia (i pilnowania) portfeli z gotówką, a cyfryzacja baz dokumentów już od jakiegoś czasu pozwoliła zapomnieć o obowiązku zabierania fizycznego dokumentu prawa jazdy czy dowodu rejestracyjnego pojazdu.
Od połowy tego roku, dzięki ustawie z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel (Dz.U.2023.1234) (dalej: „Ustawa mObywatel”), załatwiając sprawy wymagające potwierdzenia swojej tożsamości, możemy posłużyć się dowodem osobistym w aplikacji mObywatel tzw. dokumentem mObywatel, bez konieczności posiadania tradycyjnego dowodu osobistego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami stwierdzenie tożsamości lub obywatelstwa polskiego na podstawie dokumentu mObywatel uznaje się tak samo jak na podstawie tradycyjnego dowodu osobistego.
Jedynymi ograniczeniami posługiwania się aplikacją jest przekraczanie granicy (przy podróżach samolotowych w dalszym ciągu konieczne będzie posiadanie dowodu tradycyjnego) oraz sytuacje, w których wykorzystanie aplikacji nie zapewnia niezbędnego poziomu pewności i bezpieczeństwa stwierdzenia tożsamości. Co istotne, dokumentem mObywatel możemy posłużyć się na terytorium RP „w relacjach wzajemnej fizycznej obecności stron” (art. 2 pkt 8 Ustawy mObywatel. Tym samym, nie może być on wykorzystywany do weryfikacji tożsamości online, a jedynie przy zachowaniu jedności czasu i miejsca obu stron.
W aplikacji dostępne są również inne dokumenty cyfrowe jak prawo jazdy, czy dokumenty poświadczające prawo do wykonywania zawodu lekarza, pielęgniarki czy ratownika medycznego. Zmiany na pewno ucieszą też nowych studentów, którzy nie będą musieli czekać na wydanie legitymacji papierowej i będą mogli posługiwać się legitymacją w wersji elektronicznej, aby skorzystać z przysługujących im zniżek.
Czy z aplikacji mogą skorzystać również przedsiębiorcy?
Pierwszym przychodzącym na myśl zastosowaniem elektronicznego dokumentu potwierdzającego tożsamość przez przedsiębiorców, jest wykorzystanie go do weryfikacji tożsamości klientów w ramach stosowanych procesów KYC i obowiązków wynikających z ustawy z dnia 13 lipca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U.2023.1124) (dalej: „Ustawa AML”). Z pewnością takie zastosowanie zadowoliłoby zarówno zobowiązane podmioty jak i ich klientów, upraszczając procedury i czyniąc je bardziej przyjaznymi.
Z uwagi na ograniczenie wynikające z Ustawy mObywatel, o którym mowa powyżej, dotyczące możliwości stwierdzenia tożsamości i obywatelstwa wyłącznie w relacjach wzajemnych fizycznej obecności stron, na chwilę obecną wykorzystanie tzw. mDowodu do weryfikacji online nie jest możliwe w świetle obowiązujących przepisów.
Środowisko prawnicze wskazuje jednak, że definicja profilu mObywatel (będącego środkiem identyfikacji elektronicznej, o którym mowa w art. 3 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014) nie zawiera ww. ograniczeń. Na gruncie art. 3 Ustawy mObywatel, możliwe jest dowolne przekazywanie innym osobom lub instytucjom danych osobowych użytkownika, a przepisy Ustawy AML dopuszczają weryfikację tożsamości klientów na podstawie „danych lub informacji pochodzących z wiarygodnego i niezależnego źródła, w tym o ile są dostępne, ze środków identyfikacji elektronicznej lub z odpowiednich usług zaufania określonych w rozporządzeniu 910/2014”. Z uwagi na powyższe można przyjąć, że przepisy dopuszczają tworzenie rozwiązań weryfikacji online z wykorzystaniem profilu mObywatel, obsługiwanego przy użyciu aplikacji. Niestety, w przeciwieństwie do dokumentu mObywatel, Ustawa nie określa sposobów weryfikacji autentyczności, integralności czy ważności danych profilu mObywatel, przez potencjalnych przedsiębiorców chcących wykorzystać je w ramach własnej procedury KYC, przez co wykazanie wiarygodności pochodzenia danych i spełnienie przesłanek określonych w regulacjach dotyczących AML może zostać podważone. Z uwagi na powyższe, na chwilę obecną wykorzystywani aplikacji mObywatel do weryfikacji tożsamości powinno stanowić ewentualnie dodatkową formę zabezpieczenia, niż powszechnie przyjęty i uznawany standard.
Z pewnością przedsiębiorcy z sektora technologicznego mają wiele innych sposobów na zastosowanie aplikacji w celu usprawnienia różnych procesów i usług. Ustawa mObywatel przewiduje możliwość rozszerzania aplikacji o nowe usługi, co potwierdza, że ustawodawca chciałby, aby w przyszłości aplikacja mObywatel służyła nie tylko jako elektroniczny zamiennik plastikowego dokumentu. Podmioty zainteresowane świadczeniem dodatkowych usług mogą wnioskować do Ministra właściwego do spraw informatyzacji o taką możliwość. Należy traktować to jako pozytywny znak i szansę na powstanie w przyszłości kolejnych rozwiązań, które ułatwią nam załatwianie bieżących spraw prywatnych czy też związanych z prowadzonymi działalnościami.
Jeśli macie pomysł na innowacyjne sposoby zastosowania aplikacji mObywatel w przyszłości, lub pytania dotyczące zagadnień omawianych w artykule, zachęcamy do kontaktu.
