Nieświadome wykorzystanie oprogramowania open source może narazić firmę na roszczenia finansowe. Dowiedz się jak ominąć pułapki licencji open source i uniknąć kosztownych błędów.
Oprogramowanie open source stało się ważnym elementem działalności wielu przedsiębiorstw, pozwala wykorzystywać sprawdzone przez społeczność rozwiązania i przyspieszać prace nad projektami i szeroko pojęty rozwój technologiczny. Wiele programów udostępnianych jest za darmo, pod warunkiem stosowania się do postanowień wskazanych licencji, jednak bardzo często programiści i inni użytkownicy nie zwracają uwagi na ich treść i wynikające z nich zobowiązania. Każda licencja określa co można zrobić z kodem i inne zasady związane z modyfikacją i wykorzystaniem oprogramowania, a ich nieprzestrzeganie lub korzystanie bez świadomości jego ograniczeń, może prowadzić do problemów prawnych i biznesowych.
W praktyce wyróżnia się dwa główne rodzaje licencji:
Permissive (np. MIT, Apache, BSD): które zapewniają dużą swobodę i pozwalają na integrację kodu z własnym oprogramowaniem w tym komercyjnym, bez dodatkowych wymogów wykraczających poza podstawowe jak zachowanie informacji o licencji i załączenie jej treści do dystrybuowanego oprogramowania czy dołączenie noty o autorach.
oraz
Copyleft (np. GPL, AGPL): które nakładają dodatkowe obowiązki w tym konieczność dzielenia się zmodyfikowanym kodem na tych samych zasadach na jakich został on pierwotnie udostępniony.
Ten drugi typ licencji ma szczególne znaczenie ponieważ, większości firm będzie zależało na ochronie efektów swoich prac, a nieświadome wykorzystanie oprogramowania może wiązać się z zobowiązaniem do upublicznienia własnych rozwiązań. Taka ukryta pułapka oprogramowania open source może bezpośrednio wpłynąć na konkurencyjność firmy. Nie chcąc dzielić się swoim kodem, co do zasady nie powinniście stosować licencji Copyleft lub szczegółowo przeanalizować jej postanowienia z prawnikiem, przed wykorzystaniem oprogramowania, ponieważ zakres zobowiązania do udostępnienia kodu może różnić się w zależności od licencji.
Warto zwracać uwagę również na inne postanowienia, które mogą być zawarte zarówno w przypadku licencji Permissive jak i Copyleft, w szczególności te dotyczące: ograniczeń w integracji z własnym kodem, prowadzenia dokumentacji wprowadzonych modyfikacji lub informowania użytkowników o zmianach. W praktyce mogą one wpływać na sposób prac nad produktami opartymi na wykorzystywanym oprogramowaniu open source. Świadomość tych wymogów pozwala planować efektywne i bezpieczne procesy wdrożeniowe oraz minimalizować ryzyko potencjalnych roszczeń finansowych wynikających z nieprzestrzegania postanowień licencji.
Dobre praktyki minimalizujące ryzyko
Dobrą praktyką pomagającą minimalizować opisane powyżej ryzyko jest określenie w umowach z pracownikami i współpracownikami, że wykorzystanie oprogramowania typu open source wymaga uzyskania zgody spółki, dzięki czemu zachowa ona pełną kontrolę nad wykorzystywanym oprogramowaniem i związanymi z tym obowiązkami. Dodatkowo można wprowadzić jasne wytyczne w tym zakresie np. publikując listę zatwierdzonych licencji lub oprogramowania, które może być wykorzystywane w projektach.
Zalecamy również regularne przeprowadzanie audytu wykorzystywanego oprogramowania open source, co pozwoli dokładnie zidentyfikować takie oprogramowanie, na jakich licencjach i jakie obowiązki z nich wynikają. Taka wiedza pozwala wcześniej reagować na potencjalne roszczenia i podejmować decyzje dotyczące dalszego wykorzystania lub modyfikacji oprogramowania. Oprogramowanie open source może być ogromną pomocą dla rozwoju przedsiębiorstw i ich produktów, ale tylko wtedy gdy korzysta się z niego z pełną świadomością praw i obowiązków wynikających z ich licencji.
Jeśli Twoja firma planuje wdrożenie rozwiązań opartych na licencjach open source i chcesz mieć pewność, że wykorzystanie ich będzie zgodne z prawem – zapraszamy do kontaktu z kancelarią. Pomożemy wyjaśnić zasady poszczególnych licencji i ocenić wszystkie potencjalne ryzyka, abyś mógł podejmować decyzje oparte na rzetelnej analizie i bezpiecznie wdrażać oprogramowanie open source w swoich projektach.
