Przekształcenia we wrześniu 2023 r. doczekały się wejścia w życie znowelizowanych przepisów Kodeksu Spółek Handlowych, dotyczących implementacji przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r., które wprowadziły jednolite ramy prawne dla przekształceń i podziałów spółek i tym samym ułatwiły spółkom utworzonym w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, procedurę dokonywania zmian organizacyjnych i prowadzenie działalności na terenie innych państw w ramach rynku wewnętrznego.
Dotychczasowe przepisy w przypadku zamiaru przeniesienia spółki do innego państwa członkowskiego nie pozostawiały innej możliwości, jak tylko przeprowadzenie likwidacji spółki i rejestracja nowego podmiotu w zagranicznym rejestrze. Znowelizowana procedura przewiduje możliwość przeniesienia siedziby spółki do innego państwa członkowskiego w wyniku przekształcenia transgranicznego spółek kapitałowych i spółki komandytowo-akcyjnej. Przekształcenie odbywa się zgodnie z obowiązującymi wcześniej przepisami Kodeksu spółek handlowych o przekształceniach, z uwzględnieniem różnic wprowadzonych przepisami dotyczącymi przekształceń transgranicznych. Przepisy te czynią przekształcenie transgraniczne bardziej złożonym i wymagającym procesem niż standardowe przekształcenie.
Nowelizacja określa np. szersze wymogi dla planów przekształcenia transgranicznego, zobowiązując zarząd do wskazania m.in.: informacji o szczególnych korzyściach przyznanych członkom organów spółki, prawdopodobnych skutków przekształcenia transgranicznego dla stanu zatrudnienia czy procedur, według których zostaną określone zasady udziału pracowników i wspólników. Co więc, zarówno wspólnicy jak i wierzyciele i przedstawiciele pracowników spółki będą mogli składać uwagi do planu przekształcenia transgranicznego jako dodatkowy mechanizm ochronny dla grup, które w sposób bezpośredni zostaną dotknięte przez taki rodzaj przekształcenia. Szczegółowe prawa pracowników i kwestie dotyczące ich udziału spółce przekształconej reguluje odrębna ustawa o z dnia 26 maja 2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek.
Kolejnym etapem odróżniającym przekształcenie transgraniczne jest wystąpienie przez spółkę do sądu rejestrowego z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o zgodności przekształcenia z prawem polskim, po podjęciu przez wspólników spółki uchwały o przekształceniu. Sąd rejestrowy bada plan przekształcenia, a następnie wydaje ww. zaświadczenie w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku i wpisuje do rejestru wzmiankę o przekształceniu transgranicznym, chyba że stwierdzi, że przekształcenie służy nadużyciu, naruszeniu lub obejściu prawa. Kontrola dotyczy zarówno kwestii rejestrowych, jak również podatkowych i pracowniczych, dlatego w badaniu biorą udział między innymi właściwe organy podatkowe. Gdyby konieczne było uzupełnienie wniosku lub zbadanie działalności spółki termin na wydanie decyzji może zostać przedłużony o trzy miesiące.
Po przejściu opisanej powyżej procedury weryfikacyjnej, zarząd spółki może wystąpić z wnioskiem o wpisanie do rejestru do sądu rejestrowego państwa, w którym będzie znajdowała się siedziba spółki przekształconej. Procedura rejestracji podmiotu jest regulowana przez przepisy państwa członkowskiego, w którym rejestrowana jest spółka.
Nowością jest również możliwość żądania zabezpieczenia roszczeń przez wierzycieli, które nie stały się wymagalne w chwili ujawnienia lub udostępnienia planu przekształcenia, jeżeli uprawdopodobnią, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez przekształcenie. Zarząd spółki może zaproponować rodzaj zabezpieczenia, jednak w razie zaistnienia sporu, sprawę rozstrzyga sąd właściwy dla siedziby spółki przekształcanej. Wniosek wierzyciela może zostać złożony w terminie miesiąca od dnia ujawnienia lub udostępnienia planu przekształcenia, jednak nie wstrzymuje wydania przez sąd rejestrowy zaświadczenia o zgodności z prawem polskim przekształcenia transgranicznego, będącego elementem koniecznym do uzyskania przed rejestracją spółki w innym państwie członkowskim.
Co istotne, po dniu przekształcenia niedopuszczalne jest uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały o przekształceniu, a ewentualne postępowania umarza się. Spółka będzie mogła odpowiadać wobec skarżącego za szkodę wyrządzoną przez podjęcie uchwały o przekształceniu.
Powyższy artykuł przedstawia zarys procedury przekształcenia transgranicznego, opisując jej najważniejsze praktyczne zagadnienia. Same przepisy dotyczące przekształceń transgranicznych są dosyć rozbudowane, w związku z czym z całą pewnością dużo czasu upłynie jeszcze zanim przekształcenia transgraniczne staną się popularnym rozwiązaniem, z którego chętnie korzystają przedsiębiorcy.
Jeśli mają Państwo szczegółowe pytania dotyczące poruszonego tematu, zastanawiają się nad ekspansją swoich działalności na inne rynki europejskie lub planują przeniesienie działalności do innego państwa, zapraszamy do kontaktu.
